कोरियाको आणविक फ्युजन रिएक्टर १०० मिलियन डिग्री सेल्सियसमा ४८ सेकेन्डसम्म चल्यो, रेकर्ड कायम

काठमाडौं ।

दक्षिण कोरियाको “कृत्रिम सूर्य” ले प्लाज्मा लूपलाई १८० मिलियन डिग्री फरेनहाइट (१०० मिलियन डिग्री सेल्सियस) ४८ सेकेन्डसम्म सुपरहिट गरेर नयाँ फ्युजन रेकर्ड बनाएको वैज्ञानिकहरूले घोषणा गरेका छन्।

स्पेस डटकमको रिपोर्टअनुसार कोरिया सुपरकन्डक्टिङ टोकमाक एडभान्स्ड रिसर्च (केस्टार) रिएक्टरले ३१ सेकेन्डको अघिल्लो विश्व रेकर्ड तोड्यो, जुन सन् २०२१ मा सोही रिएक्टरले सेट गरेको थियो। यो सफलता लगभग असीमित स्वच्छ ऊर्जाको स्रोतको लामो बाटोमा एउटा सानो तर प्रभावशाली कदम हो।

वैज्ञानिकहरूले ७० वर्षभन्दा बढी समयदेखि आणविक फ्युजनको शक्ति प्रयोग गर्ने प्रयास गरिरहेका छन् – यो प्रक्रिया जसद्वारा ताराहरू जल्छन्। अत्यधिक उच्च दबाब र तापमानमा हेलियम बनाउन हाइड्रोजन परमाणुहरू फ्यूज गरेर, तथाकथित मुख्य-क्रम ताराहरूले पदार्थलाई प्रकाश र तापमा रूपान्तरण गर्छन्, हरितगृह ग्यासहरू वा लामो समयसम्म चल्ने रेडियोधर्मी फोहोरहरू उत्पादन नगरी ठूलो मात्रामा ऊर्जा उत्पन्न गर्छन्।

तर ताराहरूको मुख्य स्थानमा पाइने अवस्थाहरूलाई दोहोर्याउनु कुनै साधारण काम होइन। फ्युजन रिएक्टरहरूको लागि सबैभन्दा सामान्य डिजाइन-टोकमाक-सुपरहिट प्लाज्मा (पदार्थको चार अवस्थाहरू मध्ये एक, सकारात्मक आयनहरू र नकारात्मक रूपमा चार्ज गरिएको मुक्त इलेक्ट्रोनहरू मिलेर) र शक्तिशाली चुम्बकीय क्षेत्रहरू भएको डोनट-आकारको रिएक्टर च्याम्बर भित्र फसाएर काम गर्दछ।

प्लाज्माको अशान्त र सुपरहिटेड क्वाइलहरूलाई आणविक फ्युजन हुनको लागि लामो समयसम्म ठाउँमा राख्नु एक मेहनती प्रक्रिया भएको रिपोर्टमा भनिएको छ। सोभियत वैज्ञानिक नातान याभलिन्स्कीले सन् १९५८ मा पहिलो टोकामाक डिजाइन गरेका थिए, तर यसले खपत गर्ने भन्दा बढी ऊर्जा निकाल्न सक्ने रिएक्टर बनाउन कसैले सकेको छैन।

फ्युज गर्न पर्याप्त तातो भएको प्लाज्मालाई कसरी ह्यान्डल गर्ने भन्ने मुख्य बाधाहरू मध्ये एक हो। फ्युजन रिएक्टरहरूलाई धेरै उच्च तापक्रम चाहिन्छ-सूर्य भन्दा धेरै गुणा तातो, किनभने तिनीहरूले ताराहरूको कोर भित्र प्राकृतिक रूपमा फ्युजन हुने ठाउँ भन्दा धेरै कम दबाबमा काम गर्नुपर्छ।

वास्तविक सूर्यको कोर, उदाहरणका लागि, लगभग २७ मिलियन फरेनहाइट (१५ मिलियन सेन्टिग्रेड) को तापक्रममा पुग्छ तर पृथ्वीको समुद्र स्तरमा लगभग ३४० अर्ब गुणा हावाको दबाब बराबर छ।

“नयाँ टंगस्टन डाइभर्टरहरूको वातावरणमा सञ्चालन गरिएको पहिलो प्रयोगको बाबजुद पनि, पूर्ण हार्डवेयर परीक्षण र अभियानको तयारीले हामीलाई छोटो अवधिमा अघिल्लो केस्टार रेकर्डहरूलाई उछिनेर नतिजाहरू प्राप्त गर्न सक्षम बनायो,” केस्टार अनुसन्धानका निर्देशक सि-वू युनले केन्द्रले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनेका छन्।

केस्टार वैज्ञानिकहरूले सन् २०२६ सम्ममा ३०० सेकेन्डका लागि १८० मिलियन फरेनहाइट तापक्रम कायम राख्न रिएक्टरलाई अगाडि बढाउने लक्ष्य राखेको रिपोर्टमाम उल्लेख छ।