पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्र र वायुमण्डलीय अक्सिजन स्तर बीच आश्चर्यजनक सम्बन्ध रहेको वैज्ञानिक खुलासा

काठमाडौं ।

नासाको नेतृत्वमा गरिएको एक अभूतपूर्व अध्ययनले पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्र र पृथ्वीको वायुमण्डलीय अक्सिजनको स्तरहरू बीचको रोचक सम्बन्धको बारेमा पत्ता लगाएको छ, जसले ग्रहको सतहमा जीवनको लागि महत्त्वपूर्ण अवस्थाहरूमा पृथ्वी भित्री प्रक्रियाहरूको सम्भावित प्रभावलाई प्रकाश पारेको छ।

अनुसन्धानले संकेत गरेअनुसार, विगत ५४ करोड वर्षमा पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्रमा भएको उतारचढाव वायुमण्डलीय अक्सिजनमा हुने भिन्नताहरूसँग नजिकबाट मिलेको छ, जसले यी दुई घटनाहरू बीच पहिले अपरिचित सम्बन्ध रहेको सुझाव दिन्छ।

पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्रले, यसको कोरमा पग्लिएका पदार्थहरूको प्रवाहबाट उत्पन्न, एक विशाल विद्युतीय चुम्बक जस्तै काम गर्दछ। यद्यपि, यो प्रवाह स्थिर छैन, जसले समयसँगै चुम्बकीय क्षेत्रमा परिवर्तनहरू निम्त्याउँछ।

ऐतिहासिक रूपमा, वैज्ञानिकहरूले हानिकारक सौर्य कणहरूबाट वायुमण्डललाई जोगाउन पृथ्वीको यस चुम्बकीय क्षेत्रको भूमिका रहेको बारेमा अनुमान लगाएका छन्। साइन्स एडभान्सेजमा प्रकाशित नयाँ अध्ययनका पछाडि रहेका अनुसन्धानकर्ताहरूले पृथ्वीको अस्थिर चुम्बकीय क्षेत्र र वायुमण्डलमा रहेको अक्सिजनको स्तर बीच कुनै सम्बन्ध हुन सक्छ कि भनेर अन्वेषण गर्न चाहन्थे।

वायुमण्डलीय अक्सिजन डाटासँग प्राचीन चुम्बकीय रेकर्डहरूको कडाईका साथ तुलना गरेर, टोलीले पत्ता लगायो कि दुबै चरहरू (भेराइबल्स) लगभग आधा अर्ब वर्षदेखि समानस्तरमा एक आपसमा गतिशिल छन्। यो खुलासाले दुई भिन्न देखिने घटनाहरू बीचको सम्भावित सम्बन्धलाई संकेत गर्दछ।

पृथ्वीको प्राचीन चुम्बकीय इतिहास टेक्टोनिक प्लेट सीमाहरूमा तातो म्याग्मा चिसो हुँदा बनेको चुम्बकीय खनिजहरूमा संरक्षित छ। यी खनिजहरूले सो समयमा चुम्बकीय क्षेत्रलाई कब्जा गर्छन्, जसले वैज्ञानिकहरूलाई विश्लेषण गर्न ऐतिहासिक रेकर्ड प्रदान गर्दछ।

साथै, भूगर्भशास्त्रीहरूले विगतको वायुमण्डलीय अक्सिजन स्तर निर्धारण गर्न प्राचीन चट्टानहरू र खनिजहरूको जाँच गरेका छन्। नासाको गोडार्ड स्पेस फ्लाइट सेन्टरका भूभौतिकशास्त्री, तथा सह-लेखक वेइजिया कुआङले यी डाटासेटहरूमा समानताको महत्त्वलाई जोड दिइन, जसले जीवनको लागि महत्त्वपूर्ण चुम्बकीय क्षेत्र र वायुमण्डलीय अवस्थाहरू बीचको सम्भावित अन्तरसम्बन्धलाई संकेत गर्दछ।

यस्तो सहसम्बन्धले लगभग ५४ करोड वर्ष पहिले भएको क्याम्ब्रियन विस्फोटको बारेमा विशेष ध्यान आकर्षित गर्दछ, जुन जटिल जीवन रूपहरूको द्रुत विकासद्वारा चिन्हित अवधि हो।

अध्ययनका लेखकहरूले परिकल्पना गरेका छन कि यो समकालिन ढाँचाले साझा अन्तर्निहित संयन्त्रलाई संकेत गर्न सक्दछ, जुन सम्भावित रूपमा ग्रह भित्र गहिरो प्रक्रियाहरू, अर्थात टेक्टोनिक प्लेटहरूको गतिबिधिसँग जोडिएको छ, जसले चुम्बकीय क्षेत्र र वायुमण्डलीय अक्सिजन स्तर दुवैलाई प्रभावित गर्छ।