परम्परागत सिलिकन-आधारित हार्डवेयरलाई मानव न्युरोनसँग जोड्ने नयाँ प्रकारको कम्प्युटर खरिदका लागि उपलब्ध

काठमाडौं ।

परम्परागत सिलिकन-आधारित हार्डवेयरलाई मानव न्युरोनसँग जोड्ने एउटा नयाँ प्रकारको कम्प्युटर अब खरिदका लागि उपलब्ध भएको छ।

अस्ट्रेलियाको मेलबर्नस्थित स्टार्टअप कोर्टिकल ल्याब्सले २०२५ मार्च २ मा सार्वजनिक गरेको सीएल१ कम्प्युटर “संसारको पहिलो कोड डिप्लोय गर्न मिल्ने बायोलोजिकल कम्प्युटर” भएको दावी कम्पनीले गरेको छ। जुत्ताको बाकसजत्रो आकारको यो प्रणाली रोग मोडलिङ र औषधि अनुसन्धानमा उपयोगी हुन सक्ने कम्पनीका प्रतिनिधिहरूले बताएका छन्।

लाइभसाइन्सका अनुसार सीएल१ भित्र, पोषणयुक्त तरल पदार्थ मानव न्युरोनहरूलाई खुवाइन्छ, जुन सिलिकन चिपको माथि बढ्छन्। सो चिपले न्युरोनहरूबाट विद्युत संकेत पठाउने र प्राप्त गर्ने काम गर्छ, जसले तिनीहरूलाई चाहिएको व्यवहार सिक्न मद्दत गर्छ। यस्तै प्रणाली प्रयोग गरी कोर्टिकल ल्याब्सले डिशब्रेन (सीएल१ को पुरानो संस्करण) लाई भिडियो गेम ‘पङ’ खेल्न सिकाएको थियो।

“परफ्युजन सर्किट कम्पोनेन्ट कोशिकाका लागि लाइफ सपोर्ट सिस्टम हो – यसमा फोहोर हटाउने फिल्टर, तापमान नियन्त्रण, ग्याँस मिक्सिङ र परिसंचरण कायम राख्ने पम्पहरू छन्,” कोर्टिकल ल्याब्सका प्रमुख वैज्ञानिक अधिकृत ब्रेट कागनले न्यु एटलसलाई बताए।

कम्पनीका अनुसार, यो प्रणालीले केही वाट मात्र बिजुली प्रयोग गर्छ र न्युरोनहरूलाई ६ महिनासम्म जीवित राख्न सक्छ।

कोर्टिकल ल्याब्सका वैज्ञानिकहरू अझै त्यस्तो प्रणाली विकास गर्न लागिपरेका छन्, जसले थोरै कोशिकाबाटै मानव मस्तिष्कका धेरै प्रकारका कार्यहरू प्रस्तुत गर्न सकोस्। यस्ता उपकरणहरूले मस्तिष्कसँग सम्बन्धित रोगहरूको उपचार खोज्नमा वैज्ञानिकलाई सहयोग गर्न सक्छन्, किनभने यसले सिक्ने तरिका र सूचना कसरी प्रक्रिया हुन्छ भन्ने बुझ्न मद्दत गर्छ।

“स्नायुसम्बन्धी र मानसिक रोगहरूका लागि विकसित औषधिहरूको ठूलो भाग परीक्षणमा असफल हुन्छन्, किनभने मस्तिष्कको काम निकै जटिल हुन्छ – तर यस्ता उपकरण प्रयोग गर्दा त्यो जटिलता प्रत्यक्ष देख्न सकिन्छ,” कागनले थपे।

सिन्थेटिक बायोलोजिकल इन्टेलिजेन्सको बहस

मानव न्युरोन समावेश भएकाले केही वैज्ञानिकहरूले सीएल१ जस्ता ‘सिंथेटिक बायोलोजिकल इन्टेलिजेन्स’ प्रविधिका बारेमा नैतिक चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। यद्यपि डिशब्रेन र सीएल१ मानव मस्तिष्कजत्तिको जटिल छैनन्, तर यसले चेतनाको स्वरूप र भविष्यमा यस्तो प्रविधिले पीडा महसुस गर्न सक्ने सम्भावनाको बहस जन्माएको छ।

“हालका लागि मलाई यो चिन्ता आधारहीन लाग्छ। मस्तिष्कसँग सम्बन्धित गम्भीर रोगहरू निको पार्न सक्ने सम्भावना भएका प्रणाली प्रयोग नगर्नु ठूलो अवसर गुमाउनु हो,” अस्ट्रेलियाको मुर्डोक चिल्ड्रेन्स रिसर्च इन्स्टिच्युटकी स्टेम सेल अनुसन्धानकर्ता सिल्भिया वेलास्कोले बताइन्। “तर यस्ता मोडेल प्रयोग गर्दा उत्पन्न हुन सक्ने सम्भाव्य चिन्ताहरूको मूल्यांकन गर्नु पनि महत्त्वपूर्ण हुन्छ।”

सीएल१ युनिटहरूको मूल्य झन्डै ३५ हजार अमेरिकी डलर हुने न्यु एटलसले जनाएको छ। यी युनिटहरू २०२५ को अन्त्यसम्ममा व्यापक रूपमा उपलब्ध हुनेछन्। प्रयोगका लागि उपयुक्त प्रयोगशाला आवश्यक पर्ने भएकाले कोर्टिकल ल्याब्सले आफ्नै डिभाइस नभएका प्रयोगकर्ताका लागि क्लाउड-आधारित रिमोट कम्प्युटिङ सेवा पनि दिनेछ।