सन् १९७२ देखि अलपत्र रुसी अन्तरिक्षयानको टुक्रा अर्को हप्ता पृथ्वीको जुनसुकै ठाउँमा खस्न सक्ने

काठमाडौं ।

५३ वर्ष पुरानो सोभियत अन्तरिक्ष यानको एउटा टुक्रा अर्को साता पृथ्वीमा झर्ने तयारीमा छ, तर यो कहाँ खस्ने हो भन्ने अझै कसैलाई थाहा छैन।

कोस्मोस ४८२ नामक यो यान सन् १९७२ मा सोभियत संघले बनाएको र प्रक्षेपण गरेको हो। यो भेनेरस कार्यक्रमअन्तर्गत तयार पारिएको थियो, जसको उद्देश्य शुक्र ग्रहको सतहबाट डाटा सङ्कलन गर्नु थियो।

तर यानलाई लन्च गर्ने सोयुज रकेट बुस्टरको माथिल्लो चरणमा समस्या आएपछि यो यानले लक्ष्य अनुसारको गति लिन सकेन र शुक्र ग्रहसम्म नपुगी पृथ्वीको कक्षामै अड्किएको थियो।

हाल एउटा अन्तरिक्ष अनुसन्धानकर्ता र उपग्रह निगरानीकर्ताद्वारा गरिएको टेलिस्कोप विश्लेषणले यो असफल यानको अवतरण मोड्युल अब पृथ्वीमा आगो लाग्दै पुन: प्रवेश गर्न लागेको छ र यो अनुमानित मिति मे १० को आसपास हुने र केही दिन तलमाथि हुन सक्ने देखाएको छ।

“यो यान शुक्र ग्रहको वातावरण पार गर्न तयार पारिएको अवतरण यान हो, त्यसैले यसले पृथ्वीको वातावरण पनि पार गरेर यथावत रूपमा जमिनमा खस्न सक्ने सम्भावना पनि छ,” डच प्राविधिक विश्वविद्यालय डेल्फ्टका अन्तरिक्ष अवस्थिति विज्ञ तथा यस यानको पुनरागमन पत्ता लगाउने अनुसन्धानकर्ता मार्को ल्याङब्रोकले आफ्नो ब्लग पोस्टमा लेखेका छन्। “यसमा ठूलो खतरा छैन, तर जोखिम शून्य पनि होइन।”

लाइभसाइन्सका अनुसार कोस्मोस ४८२ भेनेरा ८ को सह–प्रोबका रूपमा बनाइएको थियो, जसले जुलाई १९७२ मा शुक्र ग्रहमा अवतरण गरेर लगभग ५० मिनेटसम्म डाटा पठाएको थियो। त्यसपछि त्यो यान ग्रहको अति उच्च तापमानले नष्ट भएको थियो।

कोस्मोस ४८२ को लन्च असफल भएपछि यो दुई भागमा टुक्रिएको थियो — मुख्य भाग र अवतरण मोड्युल। मुख्य भाग सन् १९८१ को मे ५ मा पृथ्वीको वातावरणमा पुनः प्रवेश गर्‍यो, तर अवतरण मोड्युल भने अझै कक्षामै रहेको छ र यसको कक्षा विस्तारै झर्दै गएको छ, जुन ५० वर्षभन्दा बढी समयदेखि चलिरहेको छ।

जब १,०९१ पाउन्ड (४९५ किलोग्राम) र ३ फिट (१ मिटर) चौडाइको यो यान पृथ्वीमा फर्किन्छ, ल्याङब्रोकको अनुमानमा यसको गति करिब १५० माइल प्रतिघण्टा (२४२ किमी/घण्टा) हुनेछ। उनले यसलाई उल्कापिण्डले खस्दा हुने सम्भावित असरसँग तुलना गरेका छन्। तर यो यान कहाँ खस्ने हो भन्ने अझै भन्न सकिने अवस्थामा छैन।

“५२ डिग्री झुकाव भएको कक्षासँगै, कोस्मोस ४८२ को अवतरण मोड्युल ५२ डिग्री उत्तरदेखि ५२ डिग्री दक्षिण अक्षांशसम्म जुनसुकै स्थानमा खस्न सक्छ,” उनले द स्पेस रिभ्युमा लेखेका छन्। “यसमा दक्षिण र मध्य युरोप, एशिया, अमेरिका, अफ्रिका र अष्ट्रेलिया सबै पर्छन्। तर सम्भावना चाहिँ महासागरमा खस्ने बढी छ, जस्तै असफल फोबोस-ग्रन्ट शुक्र मिशन सन् २०११ मा महासागरमै खसेको थियो।”

उपग्रह निगरानीकर्ताहरूले अझै पनि यस यानको कक्षा निगरानी गरिरहेका छन्, र आउँदो केही दिनमा यसको अनियन्त्रित पुनः प्रवेशको स्थिति स्पष्ट हुँदै जाने लाइभसाइन्सले उल्लेख गरेको छ।