आर्टेमिसका लागि तयार हुँदै गरेको रकेटमा कार्यरत २ सय कामदारलाई किन बर्खास्त गर्दैछ बोइङ?

काठमाडौं ।

बोइङले नासाको प्रमुख आर्टेमिस कार्यक्रमको लागि केन्द्रीय रूपमा विकास गरिएको स्पेस लञ्च सिस्टम  (एसएलएस) रकेटमा कार्यरत झण्डै २०० कर्मचारीहरूलाई बर्खास्त गर्ने तयारी गरिरहेको छ। कम्पनीले मार्चमा समाप्त हुने सम्झौताहरू नवीकरण नहुन सक्ने सम्भावनालाई ध्यानमा राख्दै यो कदम चाल्न लागेको हो।

बोइङले अप्रिलसम्म ४०० पद कटौती गर्ने योजना बनाएको थियो, तर नासासँग दैनिक छलफलपछि आधा पदहरू सुरक्षित गर्न सफल भएको छ। एसएलएस रकेटका लागि बोइङका उपाध्यक्ष र कार्यक्रम प्रबन्धक डेभिड डचेरले गत हप्ता कर्मचारीहरूलाई इमेलमार्फत यसबारे जानकारी गराएका स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

यो समाचार सबैभन्दा पहिले फेब्रुअरी ७ मा आर्स टेक्निकाले रिपोर्ट गरेको थियो। त्यसैबीच, अमेरिकी पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र स्पेसएक्सका सीईओ ईलन मस्कलाई परामर्श दिने ६ जना अन्तरिक्ष उद्योगका प्रतिनिधिहरूले एसएलएस कार्यक्रम खारेज गर्न वा केही वर्षभित्र क्रमशः बन्द गर्न सिफारिस गरेको रोयटर्सले फेब्रुअरी १२ मा जनाएको छ।

एसएलएसको विकासमा बोइङ प्रमुख ठेकेदार रहेको छ, जसका लागि २०११ देखि २०२२ को पहिलो आर्टेमिस परीक्षण उडानसम्म २३.८ अर्ब डलर खर्च भइसकेको छ। यो रकेट न त पुन: प्रयोगयोग्य छ, न त सस्तो नै। यसको प्रत्येक प्रक्षेपणमा अनुमानित ४.१ अर्ब डलर खर्च हुन्छ, र यो दुई वर्षमा मात्र एकपटक प्रक्षेपण गर्न सकिन्छ, जसले भविष्यका आर्टेमिस मिसनहरूका लागि यसलाई अव्यावहारिक बनाउँछ।

आलोचकहरू प्रायः स्पेसएक्सको पुन: प्रयोगयोग्य स्टारशिपले चन्द्रमासम्मका मिसनहरू सस्तोमा पूरा गर्न सक्छ भन्ने तर्क गर्छन्। हाल स्टारशिप परीक्षण उडानको तयारीमा छ र आर्टेमिस ३ क्रू मिसन २०२७ मा योजनाबद्ध गरिएको छ।

तर ऐतिहासिक रूपमा, एसएलएस र ओरायन यानको विकासलाई अमेरिकी कांग्रेस र सरकारबाट उल्लेखनीय आर्थिक सहयोग प्राप्त हुँदै आएको छ। २०१९ सम्म, यस कार्यक्रमले देशभर ६९,००० भन्दा बढी रोजगारी प्रदान गरेको थियो।

तर, आलोचकहरूका अनुसार एसएलएसको उच्च लागत र ढिलो विकास गतिले यसलाई अन्त्य गर्नु उचित देखिन्छ। “आर्टेमिस संरचना अत्यन्त अक्षम छ, किनभने यो नतिजा-केन्द्रित नभई रोजगारी-केन्द्रित कार्यक्रम हो,” मस्कले डिसेम्बर २५ मा एक्समा लेखेका थिए। “कुनै नयाँ समाधान आवश्यक छ।”