स्टारलिंकको स्याटेलाइट इन्टरनेट भुटानमा शुरु हुने पक्का, नेपालमा कहिले आउला?

काठमाडौं ।

स्पेसएक्स स्वामित्वको स्टारलिंक उपग्रह इन्टरनेट सेवा भुटानमा उपलब्ध हुन लागेको छ। एलन मस्कले यस हप्ता एक्समार्फत यस विकासको पुष्टि गरेका भए पनि स्टारलिंकको वास्तविक सुरुवात उक्त क्षेत्रमा डिसेम्बर २०२४ मै भइसकेको थियो।

स्टारलिंकले आफ्नो पहुँच तीव्र रूपमा विस्तार गरिरहेको छ, र भुटान यस्तो क्षेत्र हो जहाँ यसले उपग्रहमार्फत उच्च गतिमा इन्टरनेट सेवा प्रदान गर्न सहयोग गर्न सक्छ।

उपग्रह इन्टरनेटको लागत महँगो हुने भएकाले यसको उपलब्धता सीमित क्षेत्रहरूमा मात्र देखिएको छ। तर भुटान सरकारले अन्ततः यस सेवालाई देशभरि सञ्चालन गर्न अनुमति दिएको छ।

न्युज १८ का अनुसार स्टारलिंकले स्पेसएक्स उपग्रहहरूको माध्यमबाट इन्टरनेट सेवा प्रदान गर्छ, जसका लागि भुइँमा रहेका टर्मिनलहरू आवश्यक हुन्छन्। स्टारलिंक भुटानमा यो सेवा ल्याउँदै छ, तर प्रयोगकर्ताहरूले आफ्नो फोनमा प्रत्यक्ष रूपमा उपग्रह इन्टरनेट प्रयोग गर्न सक्ने छैनन्। केही चयनित देशहरूमा भने आईफोन प्रयोगकर्ताहरूले यो सुविधा प्राप्त गरिरहेका छन्।

भुटानको सूचना विभागले स्टारलिंक योजनाहरूका लागि आधार मूल्य निर्धारण गरिसकेको छ। ‘रेजिडेन्सियल लाइट’ योजनाको सुरुवाती मूल्य प्रति महिना ३ हजार नगुल्ट्रम भुटानी मुद्रा राखिएको छ, जसले २३ एमबीपीएसदेखि १०० एमबीपीएससम्मको इन्टरनेट गतिको सुविधा प्रदान गर्छ।

साथै, ‘स्ट्यान्डर्ड रेजिडेन्सियल’ योजना पनि उपलब्ध छ, जसको मासिक शुल्क ४ हजार २ सय नगुल्ट्रम राखिएको छ। यस योजनाले २५ एमबीपीएसदेखि ११० एमबीपीएससम्मको इन्टरनेट गतिको साथ असीमित डेटा उपलब्ध गराउनेछ। यद्यपि, यी मूल्यहरू स्थानीय टेलिकम सेवा प्रदायकहरूको तुलनामा महँगो छन्, र आगामी वर्षहरूमा पनि उपग्रह इन्टरनेटको लागत अपेक्षाकृत उच्च नै रहनेछ।

स्टारलिंक भारतमा पनि आफ्नो सेवा विस्तार गर्न चाहन्छ, तर यसको उपलब्धता टेलिकम नियामक निकायको निर्णयमा निर्भर रहनेछ। भारतमा यो सेवा सञ्चालन गर्न अन्य प्रदायकहरूलाई समेत सहभागिता गराउन स्पेक्ट्रम लिलामी अनिवार्य गरिनेछ कि भनेर नियामकको निर्णय प्रतीक्षा गर्नुपर्नेछ।

उपग्रह इन्टरनेट प्रविधि सञ्चालन गर्न महँगो पर्छ, तर भुटान जस्ता दुर्गम क्षेत्रहरूमा भरपर्दो नेटवर्क सीमित छ। यस्ता स्थानहरूमा केही व्यक्तिहरू वा व्यवसायहरूका लागि स्टारलिंकले विश्वसँग जडान स्थापित गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ।

नेपालमा पनि यसको सेवा बिस्तारबारे छलफल भइरहेको छ। केही समयअघि मस्कको टोलीले यसको सम्भाव्यताबारे प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग भेट पनि गरेका थिए। नेपालका ठूला आईएसपीहरु पनि यसप्रति सकारात्मक नै देखिएका छन्। तर यसको सम्भाव्यताबारे तत्काल केही भइहाल्ला भन्ने देखिएको भने छैन।