नासा र जेनेरल अटोमिक्सको सहकार्यमा भविष्यका अन्तरिक्ष मिशनमा प्रयोग हुने ‘आणविक ईन्धन’ परीक्षण

काठमाडौं ।

पहिलो पटक मानिसहरूले मंगल ग्रहमा पुग्नका लागि कुनै दिन आणविक रिएक्टरद्वारा सञ्चालित रकेटमा यात्रा गर्न सक्ने भएका छन्। तर त्यसअघि, आणविक थर्मल प्रोपल्सन (एनटीपी) प्रविधिहरूलाई अन्तरिक्षमा आणविक रकेटमार्फत अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई पठाउन सक्षम हुने अवस्थामा पुग्न अझै धेरै प्रगति गर्नुपर्नेछ।

यस महिनाको सुरुमा जनरल एटोमिक्स इलेक्ट्रोम्याग्नेटिक सिस्टम्स (जीए-ईएमएस) ले नासासँगको सहकार्यमा एनटीपी रकेटहरूको प्रयोगतर्फ एक महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हासिल गर्‍यो। अलाबामाको नासाको मार्शल स्पेस फ्लाइट सेन्टरमा जनरल एटोमिक्सले अन्तरिक्षको कठोर अवस्थाहरूमा काम गर्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने पत्ता लगाउन नयाँ एनटीपी रिएक्टर इन्धन परीक्षण गर्‍यो।

कम्पनीको नेतृत्वका अनुसार उक्त परीक्षणबाट इन्धनले अन्तरिक्ष उडानका कठिन अवस्थाहरू सहन सक्ने देखाएको छ। “परीक्षणका सकारात्मक परिणामहरूले इन्धनले यी सञ्चालनका अवस्थाहरू सहन सक्छ भन्ने देखाएको छ जसले सुरक्षित र भरपर्दो आणविक थर्मल प्रोपल्सनलाई सिसलुनर र गहिरो अन्तरिक्ष मिशनका लागि सम्भव बनाउन नजिक पुऱ्याएको छ,” जनरल एटोमिक्सका अध्यक्ष स्कट फोर्नेले विज्ञप्तिमा बताए।

स्पेस डटकमका अनुसार इन्धन परीक्षणका क्रममा, जनरल एटोमिक्सले इन्धनका नमूनाहरूलाई छवटा थर्मल साइकलहरूमा राख्यो, जसमा तातो हाइड्रोजन प्रयोग गरी तापक्रमलाई छिट्टै २६०० केल्भिन (४,२२० डिग्री फारेनहाइट) सम्म बढाइयो। अन्तरिक्षयानमा रहेको कुनै पनि आणविक थर्मल प्रोपल्सन इन्धनले यस्ता उच्च तापक्रम र तातो हाइड्रोजन ग्यासको प्रभाव सहन सक्नुपर्ने हुन्छ।

यस्ता अवस्थाहरूमा इन्धन कति सहन सक्छ भन्ने पत्ता लगाउन, जनरल एटोमिक्सले विभिन्न सुरक्षात्मक सुविधाहरूका साथ थप परीक्षणहरू गर्‍यो, जसले गर्दा फरक-फरक सामग्री सुधारले इन्धनको प्रदर्शनलाई आणविक रिएक्टरसँग मिल्दो जस्तै अवस्थामा कसरी प्रभाव पार्छ भन्ने थप डाटा प्राप्त गरियो। कम्पनीका अनुसार, यस्ता प्रकारका परीक्षणहरू पहिलो पटक गरिएको हो।

“हाम्रो जानकारी अनुसार, नासा एमएफसीसीको कम्प्याक्ट फ्युल एलिमेन्ट इनभाइरोन्मेन्टल टेस्ट (सीएफईईटी) सुविधा प्रयोग गरी हाइड्रोजन प्रतिनिधि तापक्रम र र्‍याम्प दरमा थर्मल साइकलिङ पछि इन्धनको सहनशीलता सफलतापूर्वक परीक्षण र प्रदर्शन गर्ने पहिलो कम्पनी हामी हौं,” जनरल एटोमिक्स न्यूक्लियर टेक्नोलोजिज एन्ड मटेरियल्सकी उपाध्यक्ष क्रिस्टिना ब्याकले सोही विज्ञप्तिमा बताइन्।

नासा र जनरल एटोमिक्सले इन्धनलाई ३,००० केल्भिन (४,९४० फारेनहाइट वा २,७२७ सेल्सियस) सम्मको तापक्रममा राखेर परीक्षण गरे, र त्यस्तो उच्च तापक्रममा पनि यसले राम्रो प्रदर्शन गरेको पत्ता लगाए।

ब्याकका अनुसार, यसको अर्थ यो इन्धन प्रयोग गर्ने एनटी प्रणालीले हालका रकेट इन्जिनहरूभन्दा दुईदेखि तीन गुणा बढी दक्षताका साथ सञ्चालन गर्न सक्ने स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

नासा एनटीपी रकेट बनाउन चाहने मुख्य कारणमध्ये एक भनेको यस्ता रकेटहरूले हाल प्रयोग गरिएका परम्परागत रासायनिक इन्धनद्वारा सञ्चालित रकेटहरूभन्दा धेरै छिटो यात्रा गर्न सक्छन्।

छिटो यात्रा समयले अन्तरिक्ष यात्रीहरूका लागि जोखिम कम गर्न सक्छ, किनभने लामो यात्रा गर्दा बढी आपूर्तिहरू र अन्तरिक्ष यात्रीहरूको सहारा दिन थप बलियो प्रणालीहरूको आवश्यकता पर्छ।

अर्को चुनौती भनेको विकिरण हो; अन्तरिक्ष यात्रीहरू अन्तरिक्षमा जति लामो समय बस्छन्, त्यति नै बढी तिनीहरूलाई ब्रह्माण्डीय विकिरणको सामना गर्नुपर्छ। छोटो उडान समयले यी जोखिमहरू कम गर्न सक्नेछ, जसले गहिरो अन्तरिक्षमा मानव अन्तरिक्ष यात्रा सम्भावनालाई वास्तविकताको नजिक पुऱ्याउँछ।

सन् २०२३ मा, नासा र डिफेन्स एडभान्स्ड रिसर्च प्रोजेक्ट्स एजेन्सी (डार्पा) ले आणविक थर्मल रकेट इन्जिन निर्माण गर्ने घोषणा गरे, ताकि नासाले मानवसहितको अन्तरिक्षयानलाई मंगल ग्रहमा पठाउन सकोस्। एजेन्सीले २०२७ सम्ममा यसको प्रदर्शनात्मक परीक्षण सुरू गर्ने आशा राखेको छ।