बहालवाला प्रमुख हटाइएपछि चीनको अन्तरिक्ष एजेन्सीमा नेतृत्व परिवर्तन हुँदै

काठमाडौं ।

चीनको राष्ट्रिय अन्तरिक्ष एजेन्सी (सीएनएसए) मा नेतृत्व परिवर्तनको तयारी भइरहेको देखिन्छ। झाङ केजियानलाई उच्च पदबाट हटाएपछि उनले राजीनामा दिने अपेक्षा गरिएको छ।

गत मे २०१८ देखि सीएनएसए का प्रमुख रहेका ६३ वर्षीय झाङलाई राष्ट्रिय रक्षा विज्ञान, प्रविधि, र उद्योग राज्य प्रशासन (एसएएसटीआईएनडी) को पार्टी सचिव पदबाट हटाइने घोषणा डिसेम्बर २६ मा गरिएको थियो।

उनको स्थानमा ५४ वर्षीय शान झोङदे नियुक्त भएका छन्। स्पेसन्युज डटकमका अनुसार एसएएसटीआईएनडीका प्रमुखले सामान्यत: सीएनएसए र चीन आणविक ऊर्जा प्राधिकरणको नेतृत्व पनि गर्छन् जुन दुवै एसएएसटीआईएनडीका अधीनस्थ एजेन्सी हुन्। सीएनएसएले यो अपेक्षित परिवर्तनको घोषणा अझै गरेको छैन।

यस वर्षको सुरुमा शानलाई उद्योग तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालय (एमआईआईटी) का उपमन्त्री मध्ये एकको रूपमा बढुवा गरिएको थियो। एमआईआईटी नै एसएएसटीआईएनडीको मातृ एजेन्सी हो। झाङ केजियान पनि एमआईआईटीका उपाध्यक्ष हुन्।

यसअघि शानले नानजिङ युनिभर्सिटी अफ एरोनटिक्स एन्ड एस्ट्रोनटिक्सका अध्यक्षको रूपमा काम गरेका थिए जसलाई ट्रम्प प्रशासनको पहिलो कार्यकालमा चीनको सैन्य-औद्योगिक क्षेत्रमा सम्बन्धका कारण प्रतिबन्ध लगाइएको थियो।

शानले १९९६ मा शि’यान युनिभर्सिटी अफ टेक्नोलोजीबाट मेकानिकल इन्जिनियरिङमा डक्टरेट उपाधि हासिल गरेका थिए र चीन एकेडेमी अफ मेसिनरी साइन्स एन्ड टेक्नोलोजीमा विभिन्न पदमा काम गरेका थिए।

सीएनएसएको प्रमुखले चीनको राष्ट्रिय अन्तरिक्ष नीतिको कार्यान्वयनको निरीक्षण गर्छन् र प्रविधिगत आत्मनिर्भरता, राष्ट्रिय सुरक्षा, र अन्तरिक्ष क्षेत्रमा विश्वव्यापी नेतृत्व जस्ता व्यापक लक्ष्यहरूसँगको तालमेल सुनिश्चित गर्छन्।

उनले इन्टरनेशनल ल्युनार रिसर्च स्टेशन (आईएलआरएस) का लागि साझेदारहरू आकर्षित गर्नेलगायतका द्विपक्षीय र बहुपक्षीय सम्झौताहरूमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्।

प्रमुखले चाइना एरोस्पेस साइन्स एण्ड टेक्नोलोजी कर्पोरेशन (सीएएससी) र चीनको मानव अन्तरिक्ष उडान एजेन्सी सीएमएसईओजस्ता प्रमुख अन्तरिक्ष समूहहरूसँग सहकार्य पनि गर्छन्। सीएनएसए प्रमुखले एजेन्सीका उपलब्धिहरूको प्रवक्ता र अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिताका लागि नेतृत्वदायी व्यक्ति रूपमा काम गर्ने स्पेसन्युजले उल्लेख गरेको छ।

झाङको कार्यकालमा चीनले चन्द्रमाको अर्को पक्षमा पहिलो पटक अवतरण, चन्द्र नमुना सङ्कलन, मङ्गल ग्रहमा रोभर अवतरण, टियानगङ अन्तरिक्ष स्टेशनको निर्माण, बेइदोउ नेभिगेशन प्रणालीको पूर्णता र सन् २०३० सम्ममा चन्द्रमामा अन्तरिक्ष यात्री पठाउने कार्यक्रम सुरु गरेको छ। झाङलाई सन् २०१९ मा टाइम पत्रिकाले १०० सबैभन्दा प्रभावशाली व्यक्तिहरूमा समावेश गरेको थियो।

उता शानले चन्द्रमा कार्यक्रमको प्रगति र आईएलआरएसको साझेदारीमा देशले अन्य देश र संस्थाहरूलाई आकर्षित गर्ने प्रयास जारी राख्ने क्रममा जिम्मेवारी लिन सक्ने अपेक्षा गरिएको छ।

झाङ केजियानको लागि अर्को के व्यवस्था हुनेछ भन्नेबारे स्पष्ट छैन। उक्त घोषणामा उनको बर्खास्तीको कुनै विशेष कारण उल्लेख गरिएको छैन। यो विभिन्न निकायमा भइरहने पुन: नियुक्ति, बढुवा, वा अवकाशको प्रक्रिया वा कार्यसम्पादन कमजोर, नीतिगत असहमति, वा अनुसन्धान जस्ता कारणहरूले पनि हुन सक्ने आकलन गरिएको छ।

ताङ डेङ्जी, शु दाझे र मा शिङ्ग्रुईजस्ता सीएनएसएका अघिल्लो प्रमुखहरूलाई चिनियाँ प्रान्त वा स्वायत्त क्षेत्रहरूको नेतृत्वमा बढुवा गरिएको थियो।

यसैबीच गत वर्ष सीएएससीका दुई वरिष्ठ अधिकारीहरूलाई भ्रष्टाचारसँग सम्बन्धित रिपोर्टपछि हटाइएको थियो। झाङ सीएनएसए को स्थापना १९९३ देखि हालसम्म सबैभन्दा लामो समय सेवा दिने प्रशासकमध्ये एक हुन्।