सू्र्यको नजिकै पुगेको पार्कर सोलर प्रोबबाट जवाफ कुर्दै वैज्ञानिकहरु, कहिले पठाउला तथ्याङ्क?

काठमाडौं ।

नासाको ‘पार्कर सोलार प्रोब’ले मङ्गलबार सूर्यको सबैभन्दा नजिक पुग्दा नयाँ कीर्तिमान कायम गरेको छ।

यो अन्तरिक्ष यान मङ्गलबार सूर्यको सतहबाट ३ दशमलब ८ मिलियन माइल (लगभग ६ दशमलब १ मिलियन किलोमिटर) भित्र जाने अपेक्षा गरिएको छ, जुन अघिल्लो मिसनभन्दा सात गुणा नजिक छ।

सन् २०१८ मा यसको प्रक्षेपण भएदेखि पार्कर २१ सौर्य उडानको क्रममा क्रमशः सूर्यको नजिक सरेको छ।

यसले पृथ्वीमा जीवन र प्रविधिलाई असर गर्ने अन्तरिक्ष वातावरणमा हुने परिवर्तनहरूको भविष्यवाणी गर्न पनि महत्त्वपूर्ण योगदान दिन्छ।

यसबिच, अन्तरिक्ष यानको उडानपछि पृथ्वीका वैज्ञानिकहरूको मनमा एउटा प्रश्न उब्जेको छ: के उनीहरूको अन्तरिक्ष यान बच्यो र यो एउटा अद्वितीय क्रिसमस उपहार हो, वा यो अन्तरिक्षमा खरानी बनेको टुक्रा हो?

पार्कर सोलर प्रोब-शुक्रबार (डिसेम्बर २७) मा आफ्नो “स्टेटस बेकन” पठाएर आफ्नो अवस्था जानकारी नगराएसम्म उनीहरूलाई यसको जवाफ थाहा हुनेछैन। तर, डिसेम्बर २४ मा भएको सूर्यको नजिकको उडानका लागि जिम्मेवार वैज्ञानिकहरू आफ्ना अन्तरिक्ष यानले यो चुनौती पार गर्नेमा विश्वस्त छन्।

“यो समय, पार्कर सोलर प्रोबले हाम्रो मिशनका लागि डिजाइन गरिएको लक्ष्य हासिल गरेको छ,” नासाका विज्ञान मिशनका सहयोगी प्रशासक निकोला फक्सले मंगलबार एउटा भिडियो अपडेटमा भने, “पार्कर सोलर प्रोब अहिले कुनै पनि मानवनिर्मित वस्तु भन्दा तारा नजिकबाट उडिरहेको छ, र यो उडान हाम्रो मिशनका लागि डिजाइन गरिएको कक्षमा छ।”

पार्कर सोलर प्रोब मंगलबार सूर्यको सतहदेखि ६.१ मिलियन किलोमिटर भित्र पुग्यो, जसलाई “सूर्य छोएको” भनिएको छ। यो कुनै पनि मानव निर्मित वस्तुले ताराको नजिक पुगेको सबैभन्दा नजिकको दूरी हो।

सो समयमा, यो ४३०,००० माइल प्रति घण्टा (६९०,००० किलोमिटर प्रति घण्टा) को गतिमा सूर्य नजिकबाट उडिरहेको थियो, जसले यसलाई अहिलेसम्मकै सबैभन्दा छिटो गति भएको अन्तरिक्ष यान बनायो। यो उडानका क्रममा १,८०० डिग्री फारेनहाइट (९८० डिग्री सेल्सियस) सम्मको उच्च तापमान सहनु पर्ने अपेक्षा गरिएको स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

तर यो सम्पूर्ण उडान स्वचालित थियो। अन्तिम पटक वैज्ञानिकहरूले पार्कर सोलर प्रोबबाट गत शुक्रबार राति (डिसेम्बर २०) मा एउटा “बेकन ट्रान्समिशन” सुनेका थिए, जसले अन्तरिक्ष यानका सबै प्रणालीहरू सामान्य रूपमा सञ्चालनमा रहेको देखाएको थियो।

वैज्ञानिकहरूले शुक्रबार राति (डिसेम्बर २७) करिब मध्यरातमा पार्कर सोलर प्रोबबाट अर्को सन्देश आफ्नो मिशन अपरेसन केन्द्र, जोन्स हप्किन्स एप्लाइड फिजिक्स ल्याब, लरेल, मेरील्यान्डमा, प्राप्त हुने अपेक्षा गरेका छन्।

“हामी पार्कर सोलर प्रोबबाट सूर्यको नजिकको उडानपछि पहिलो संकेत (डिसेम्बर २० जस्तै, सामान्य स्वास्थ्य अवस्थाको सूचक मात्र हुने बेकन) मध्यराततिर प्राप्त गर्ने अपेक्षा गर्छौं,” जोन्स हप्किन्स एप्लाइड फिजिक्स ल्याबका प्रवक्ता माइकल बक्लेले बताए। हप्किन्स एप्लाइड फिजिक्स ल्याबले नासाको १.५ अर्ब डलरको पार्कर सोलर प्रोब मिशनलाई व्यवस्थापन गरिरहेको छ।

पार्कर सोलर प्रोबबाट एक विस्तृत अवस्था विवरण प्रोबले उडानपछि पहिलो पटक टेलिमेट्री र अन्य सामान्य डाटाहरू पृथ्वीमा पठाएपछि नयाँ वर्षको दिन जनवरी १ मा प्राप्त हुने अपेक्षा गरिएको छ। बक्लेले भनेअनुसार वैज्ञानिकहरूले त्यो समयमा मात्रै सूर्यको नजिकको उडानबाट अपेक्षित अवलोकनहरू संकलन गरिएको हो कि होइन भन्ने पत्ता लगाउनेछन्।

“यसले टोलीलाई अन्तरिक्ष यानको समग्र अवस्था र सबसिस्टम/उपकरणहरूको स्वास्थ्य अवस्थाबारे राम्रो चित्र प्रदान गर्छ, जसमा पार्करका डाटा रेकर्डरहरू भरिएका छन् कि छैनन् भन्ने पनि समेटिन्छ,” उनले लेखे।

पार्कर सोलर प्रोबको क्रिसमस साँझ सूर्यको नजिकको उडान यस मिशनको मुख्य उपलब्धि थियो। नासाले यो प्रोबलाई २०१८ मा सूर्यलाई नयाँ तरिकाले अध्ययन गर्न प्रक्षेपण गरेको थियो। तर, त्यसका लागि यो अन्तरिक्ष यानले मानव निर्मित कुनै पनि वस्तुले इतिहासमा कहिल्यै पुगेको भन्दा नजिक पुग्नुपर्ने थियो। वैज्ञानिकहरूले यो प्रोब सूर्यको बाहिरी तहहरू, जस्तै कोरोना, किन सूर्यको सतहभन्दा धेरै तातो हुन्छ भन्ने प्रश्नको उत्तर दिन मद्दत गर्ने अपेक्षा राखेका छन्।

सूर्य नजिक जानका लागि, पार्कर सोलर प्रोबले भेनसको सात पटकको उडान गरेर गुरुत्वाकर्षणको सहायता लियो, जसले यसलाई हालको गतिको लागि आवश्यक उर्जा प्रदान गर्‍यो। यसले हरेक पटक झनै नजिक र तीव्र गतिमा सूर्यको वरिपरि २१ पटक परिक्रमा गरिसकेको छ।

डिसेम्बर २४ को उडान यो मिशनको २२औं सूर्य उडान थियो र यो सूर्यको सबैभन्दा नजिक जाने बिन्दु हो। नासाले भनेअनुसार, यो गतिको साथ यो दूरीमा कम्तिमा दुई वटा थप परिक्रमा गर्नेछ।

“यो नासाका साहसी मिशनहरूको एउटा उदाहरण हो, जसले हाम्रो ब्रह्माण्डका पुराना प्रश्नहरूको उत्तर खोज्न अरू कसैले कहिल्यै नगरेको काम गरिरहेको छ,” पार्कर सोलर प्रोब कार्यक्रम वैज्ञानिक एरिक पोस्नरले डिसेम्बर २० मा नासाको मुख्यालयबाट दिएको वक्तव्यमा भने। “हामी पहिलो अवस्था विवरण प्राप्त गर्न र आगामी हप्ताहरूमा वैज्ञानिक डाटा प्राप्त गर्न प्रतिक्षा गर्न सक्दैनौं।”

यदि सबै ठिकठाक रह्यो भने, पार्कर सोलर प्रोबको क्रिसमस साँझको सूर्य उडानबाट प्राप्त पहिलो वैज्ञानिक डाटा जनवरीको अन्त्यतिर पृथ्वीमा पठाइने अपेक्षा गरिएको छ।