चन्द्रमा हामीले सोचेको भन्दा धेरै पुरानो हुन सक्ने

काठमाडौं ।

चन्द्रमा पहिलेको विश्वास गरिएको भन्दा धेरै पुरानो हुन सक्ने पत्ता लागेको छ। वैज्ञानिकहरूले नयाँ “आइडिया पेपर” मा लगभग ४.३५ बिलियन वर्ष पहिले यसको निर्माणको बारेमा पहिलेको अवधारणालाई चुनौती दिइएको उल्लेख गरिएको छ।

नासाका अनुसार एउटा ठूलो वस्तु अर्कोसँग ठोक्किँदा ठूलो प्रभावबाट निस्कने भग्नाव) बाट पृथ्वी र यसको चन्द्रमा समान सामग्रीबाट उत्पन्न भएको मानिन्छ। चन्द्रमाको निर्माण हाम्रो सौर्यमण्डलको करिब २० करोड वर्षपछि भएको मानिन्छ।

यद्यपि, यो लामो समय भएको हुनाले कसै–कसैले चन्द्रमाको यो ढिलो टक्करको विचारलाई असम्भवको रूपमा हेर्दछन् र यसले यसको सतहमा केही जिरकोन खनिजहरूको उमेरको लागि हिसाब नगर्ने उल्लेख गरिएको छ।

यसको सम्भावित जवाफ भनेको चन्द्रमाको चट्टानको उमेरलाई रिसेट गर्दै चन्द्रमा “रिमेल्टिङ” बाट गएको तीन अन्तर्राष्ट्रिय वैज्ञानिकहरूले उल्लेख गरेका छन्।

“त्यहाँ ४.३५ बिलियन वर्ष भन्दा पुरानो कुनै चन्द्र-चट्टानहरू हुनुहुँदैन भन्ने हामी अनुमान गर्छौं किनभने तिनीहरूले समान रिसेटिङ अनुभव गरेको हुनुपर्छ” यूसी सान्ता क्रुज प्रोफेसर फ्रान्सिस निमोले एक बयानमा उल्लेख गरे। “किनकि यो तात्ने प्रक्रिया विश्वव्यापी भएको हुनाले चन्द्रमामा कतै पनि त्यो भन्दा पुरानो चट्टानहरू फेला नपर्ने” उनले उल्लेख गरे।

निमोको “आइडिया पेपर” बुधबार नेचर जर्नलमा प्रकाशित भएको थियो।

उक्त रिमेल्टिङ पृथ्वीको ज्वारभाटा तापको कारणले गर्दा भएको र जसले ताप र भौगोलिक उथलपुथल निम्त्याउने उल्लेख गरिएको छ। “ज्वारभाटा ताप” भनेर चिनिने प्रक्रियामा दुई आकाशीय पिण्डहरू बीचको गुरुत्वाकर्षण बलहरूले आन्तरिक घर्षण निम्त्याउँछ जसको परिणामस्वरूप तापक्रम बढ्ने गर्दछ।

मोडेलिङलाई उद्धृत गर्दै जुन यसको कक्षा यसको प्रारम्भिक वर्षहरूमा अवधिहरूमा अस्थिर हुने भन्दै तिनीहरूले यो सम्भवतः चन्द्रमाको प्रारम्भिक इतिहासमा अधिक स्पष्ट रहेको बताएका छन्। साथै अस्थिरताले गर्दा यसले पृथ्वीबाट ज्वारीय बलहरू अनुभव गर्न सक्ने उल्लेख गरिएको छ।

यो घटना र बृहस्पतिको चन्द्रमा आईओमा हालको ज्वालामुखी गतिविधि बीच समानान्तरहरू छन्, जुन समान ज्वार बलहरूद्वारा सञ्चालित छ।
चन्द्रमाको रिमेल्टिङले त्यहाँ प्रारम्भिक तापबाट अपेक्षा गरिएको भन्दा कम चन्द्र प्रभाव बेसिनहरू छन्, भन्ने पनि व्याख्या गर्ने उनीहरूले भने।

चन्द्रमा पहिले सोचेभन्दा ४ करोड वर्ष पुरानो भएको अनुमान गरिएको सन् २०२३ को अनुसन्धानपछि यो पेपर आएको हो। नर्थवेस्टर्न युनिभर्सिटीको अध्ययनले सन् १९७२ मा अपोलो १७ अन्तरिक्ष यात्रीहरूले जम्मा गरेको जिरकोन क्रिस्टलहरूको विश्लेषण गरेको उल्लेख छ।

अर्को अनुसन्धानले कसरी ज्वार तापले चन्द्रमाको उमेरलाई रिसेट गर्न सक्छ भनेर बुझ्न काम गर्ने बताइएको छ। तिनीहरूले चीनको Change’e (चाङ्-ए ६) मिसनको चन्द्र नमूनाहरूले अमूल्य डाटा प्रदान गर्न मद्दत गर्ने र थप विस्तृत मोडेलिङ आवश्यक रहेको उल्लेख गरेका छन्।

“विशेष गरी चलिरहेको र भविष्यका चन्द्र अभियानहरूबाट  जति धेरै डाटा उपलब्ध हुन्छ, चन्द्रमाको विगतको बुझाइ  त्यति नै विकसित हुँदै जानेछ” निमोले भने। “हामी आशा गर्छौं कि हाम्रो खोजहरूले थप छलफल र अन्वेषणलाई उत्प्रेरित गर्नेछ, अन्ततः हाम्रो सौर्यमण्डलको बृहत् इतिहासमा चन्द्रमाको स्थानको स्पष्ट तस्विरमा नेतृत्व गर्नेछ” निमोले बताएको इन्डिपेन्डेन्टले उल्लेख गरेको छ।