नासाले गर्यो आफ्नो ‘आवाजरहित’ एक्स-५९ जेट विमानको परीक्षण, समग्रमा यस्तो रह्यो नतिजा

काठमाडौं ।

नासाको क्रान्तिकारी एक्स-५९ जेट आफ्नो पहिलो उडान परीक्षणतर्फ स्थिर रूपमा अघि बढिरहेको छ। अक्टोबर ३० बाट नासाको एक्स-५९ क्युएस्ट (Quiet SuperSonic Technology) कार्यक्रमका इन्जिनियरहरूले क्यालिफोर्नियाको पाल्मडेलमा रहेको प्रसिद्ध लकहिड मार्टिन स्कंक वर्क्स सुविधामा यस जेटका इन्जिनहरूको परीक्षण सुरु गरेका छन्।

परीक्षणहरू विभिन्न चरणमा भइरहेका छन्। प्रारम्भिक परीक्षणहरूमा इन्जिनियरहरूले एक्स-५९ को इन्जिनलाई कम गतिमा चलाए, तर यसलाई पूर्ण रूपमा सुरु नगरी, कुनै चुहावट छ कि छैन भनेर जाँच गर्न र यस जेटका विभिन्न प्रणालीहरू एकसाथ कसरी काम गर्छन् भन्ने सुनिश्चित गर्नका लागि गरेका थिए।

स्पेस डटकमका अनुसार त्यसपछि एक्स-५९ टिमले यसलाई इन्धन भरेर कम पावरमा इन्जिन परीक्षण गरे। अहिलेसम्म, कार्यक्रमका इन्जिनियरहरूले जेट राम्रोसँग काम गरिरहेको बताएका छन्।

एक्स-५९ का प्रमुख इन्जिनियर जे ब्रान्डनले नासाको बयानमा भने, “इन्जिन परीक्षणको पहिलो चरणले सबै कुरा ठीक छ कि छैन भन्ने कुरा निश्चित गर्न वार्मअपको रूपमा काम गर्यो।”

उनी भन्छन्, “त्यसपछि हामीले वास्तविक इन्जिन सुरु गर्यौं। यसले विमानमा इन्जिन स्थापना भएदेखि संरक्षण मोडमा रहेको इन्जिनलाई सक्रिय बनायो। यो पहिलो पटक इन्जिन ठिकसँग चलिरहेको छ कि छैन, र यसले प्रभाव पारेका सबै प्रणालीहरू — जस्तै हाइड्रोलिक्स, विद्युत प्रणाली, पर्यावरण नियन्त्रण प्रणाली आदि — काम गरिरहेका छन् कि छैनन् भनेर जाँच गरियो।”

एक्स-५९ को विशिष्टताहरू

एक्स-५९ को डिजाइन आवाजको गतिभन्दा १.४ गुणा छिटो (म्याक १.४) र ५५,००० फिट (१६.७ किलोमिटर) उचाइमा उड्नका लागि गरिएको छ। यो विमानमा जनरल इलेक्ट्रिकले बनाएको परिमार्जित F414-GE-100 जेट इन्जिन प्रयोग गरिएको छ। F414 इन्जिन परिवारलाई प्राय: विशेष गरेर अमेरिकी नौसेनाले उडाउने ब्वोइङ F/A-18 सुपर होर्नेटका केही संस्करणहरूजस्ता सैन्य विमानहरूमा प्रयोग गरिन्छ।

वास्तवमा, नासाले F/A-18 विमानलाई प्रयोग गरेर एक्स-५९ को ध्वनिको प्रभाव नक्कल गरिरहेको छ, जसले गर्दा माइक्रोफोन र अन्य ध्वनि संवेदनहरू परीक्षण गर्न मद्दत पुर्‍याएको छ, जुन यस जेटको परीक्षण अभियानका लागि महत्त्वपूर्ण रहेको स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

सोनिक बूम बिना सुपरसोनिक उडान

एक्स-५९ लाई सामान्यतः ध्वनिको अवरोध पार गर्दा आउने गडगडाहटपूर्ण आवाज (सोनिक बूम) नगर्ने गरी आवाजको गतिभन्दा छिटो उड्न डिजाइन गरिएको हो।

हाल, अमेरिकी संघीय उड्डयन प्रशासन (एफएए) ले अमेरिकी भूमिमाथि निश्चित दूरीभित्र सुपरसोनिक उडानमा प्रतिबन्ध लगाएको छ। एक्स-५९ सुपरसोनिक उडानलाई प्रमाणित गर्न सक्षम हुनेछ जुन घनघोर सोनिक बूम नगरी सम्भव छ भन्ने नासाले आशा गरेको छ।

यदि यसलाई सफलतापूर्वक परीक्षण गरियो भने, यसले घरेलु उडान समयलाई आधा घटाउन सक्छ, जसले व्यापारिक हवाई यात्रा मात्र नभई विपद् राहत र चिकित्सा आपतकालीन सेवाहरूमा पनि ठूलो फाइदा पुर्‍याउन सक्छ।

ध्वनिलाई कम गर्न विशेष डिजाइन

एक्स-५९ को सोनिक बूमको आवाजलाई कम गर्न, यस विमानको विशेष ज्यामितीय संरचना बनाइएको छ, जसमा लामो, चोचो जस्तो अगाडिको भाग (३८ फिट/११.५ मिटर) समावेश छ, जुन विमानको कुल लम्बाइ ९९.७ फिट (३० मिटर) रहेको छ। यस विशेष आकारले सोनिक बूमको ध्वनि प्रभावलाई कम गर्न सहयोग पुर्‍याउँछ।

यो नयाँ अनुसन्धानले भविष्यमा सुपरसोनिक उडानलाई सुरक्षित र शान्त बनाउन ठूलो योगदान दिन सक्छ, जसका कारण हवाई यात्रा छिटो, प्रभावकारी, र वातावरणमैत्री हुन सक्छ।

एक्स-५९ जेटले आवाजको गतिलाई पार गर्दा अन्य सुपरसोनिक विमानजस्तो ठूलो, जमिन हल्लाउने गडगडाहट नगर्ने नासाले बताएको छ । यसको सट्टा यसले हल्का “थप” जस्तो आवाज गर्नेछ जुन भित्रबाट बाहिर कारको ढोका बन्द गर्दा सुनिने आवाज जस्तै हुनेछ।

तर लामो चुच्चो नाकको कारण एक्स-५९ चलाउने पाइलटहरूको अगाडिको दृश्य सीमित हुनेछ। वास्तवमा ककपिटमा अगाडितर्फको झ्याल वा क्यानोपी छैन, तर यसको सट्टा “एक्स्टर्नल भिजन सिस्टम” (एक्सभीएस) नामक अनौठो प्रविधि प्रयोग गरिएको छ।

यसमा एउटा क्यामरा रहेको छ जुन ककपिटमा रहेको स्क्रिनसँग जोडिएको छ, जसले पाइलटलाई अगाडिको दृश्यलाई संवर्धित वास्तविकता अर्थात् अग्मेन्टेड रियालिटी प्रविधिबाट हेर्न अनुमति दिन्छ।

नासाका उप-प्रशासक पाम मेलरोयले जनवरी २०२४ मा एक्स-५९ अनावरण समारोहमा भने, “यो अग्रगामी प्रविधि विमान डिजाइनमा दृश्य अवरोधलाई हटाउनका लागि मार्गदर्शक ज्योति जस्तै हो। यो कुनै अन्त्य होइन, बरु सुरुवाततर्फको एउटा सानो पाइला मात्र हो।”

एक्स-५९ कार्यक्रमका डेपुटी प्रोपल्सन प्रमुख पल डीसले भने, “यो एउटा सिम्फोनीको पहिलो नोट जस्तै हो, जहाँ वर्षौंको मेहनत र टोलीको प्रयास अब परीक्षणमा खडा हुँदैछ। हाम्रो प्रयास प्रभावकारी भएको प्रमाणित गर्नका लागि, यस संगीतको स्वर निरन्तर रूपमा विमानको उडानमा बज्नेछ।”

आगामी परीक्षणहरू र एक्सको भविष्य

अर्को परीक्षण चरणमा विमानको कम्प्युटर प्रणालीमा विभिन्न सामान्य र असफल अवस्थाहरूको डाटा प्रवाह गरिनेछ, जसले गर्दा विमानले कसरी प्रतिक्रिया जनाउँछ भन्ने जाँच गरिनेछ।

यसपछि, एक्स-५९ को ट्याक्सी परीक्षण हुनेछ, जहाँ विमानलाई यसको ह्याङ्गरबाट रनवेमा चलाएर त्यसको नियन्त्रण प्रणालीहरू, ब्रेक र इन्जिनको भुइँमा कस्तो कार्यक्षमता छ भनेर परीक्षण गरिनेछ।

हालसम्म एक्स-५९ को पहिलो उडानको मिति निर्धारण गरिएको छैन। तर जब यसले आकाशमा उडान भर्नेछ एक्स-५९ चुनिएका अमेरिकी शहरहरूको माथि उडाइनेछ, जहाँ अनुसन्धानकर्ताहरू “थप” जस्तो शान्त आवाज कस्तो लाग्छ भनेर सार्वजनिक प्रतिक्रिया र धारणा संकलन गर्नेछन्। यसले भविष्यमा शान्त सुपरसोनिक उडानका लागि आधार तयार पार्न सहयोग पुर्‍याउनेछ।