Technology Khabar १८ कार्तिक २०८१, आईतवार
काठमाडौं ।
केही समयअघको सञ्चार समस्यापछि नासाको भोयजर १ अन्तरिक्ष यानले सन् १९८१ देखि अर्थात् ४३ वर्षदेखि निष्क्रिय रहेको ब्याकअप रेडियो ट्रान्समिटर प्रयोग गरेर सञ्चार सम्पर्क गरेको छ।
स्पेस डटकमका अनुसार यो अन्तरतारकीय अर्थात् ताराहरुबीचको अन्वेषकले ऊर्जा बचत गर्न सुरक्षात्मक अवस्थामा आफूलाई राखेपछि संक्षिप्त रूपमा सञ्चार रोकिएको थियो। तर हालै अर्थात् गत अक्टोबर १६ तारिखमा नासाको विशाल रेडियो एन्टेनाहरूको विश्वव्यापी नेटवर्क डीप स्पेस नेटवर्क (डीएसएन) द्वारा पठाइएको आदेशले ट्रिगर गर्यो र यसले अन्तरिक्ष यानलाई यसको एउटा हीटर अन गर्न निर्देशन दियो।
अन्तरिक्ष यानले उक्त आदेशको जवाफ नदिएपछि मिशनको उडान टोलीले पहिलो पटक अक्टोबर १८ मा भोयजर १ मा समस्या भएको महसुस गर्यो। नासाको वक्तव्यअनुसार पछि अन्तरिक्ष यानले आफ्नो प्राथमिक X-ब्यान्ड रेडियो ट्रान्समिटर बन्द गरेर, यसको सट्टा कम ऊर्जा प्रयोग गर्ने दोस्रो S-ब्यान्ड रेडियो ट्रान्समिटर चालू गरेको टोलीले पत्ता लगायो।
“ट्रान्समिटरको बन्द हुनु अन्तरिक्ष यानको गल्ती संरक्षण प्रणालीले ट्रिगर गरेको जस्तो देखिन्छ, जसले अन-बोर्डका समस्याहरूको स्वतः प्रतिक्रिया दिन्छ,” नासाका अधिकारीहरूले वक्तव्यमा भने। “टोली अहिले के भयो भनेर पत्ता लगाउन र भोयजर १ लाई सामान्य सञ्चालनमा फर्काउन मद्दत गर्ने जानकारी संकलन गर्न काम गरिरहेको छ।”
भोयजर १ को गल्ती संरक्षण प्रणाली विभिन्न कारणहरूले ट्रिगर हुन सक्छ, जस्तै अन्तरिक्ष यानले आफ्नो ऊर्जा आपूर्ति भन्दा बढी खपत गरेमा। यस्तो अवस्थामा, अन्तरिक्ष यानले उडानमा रहन ऊर्जा बचत गर्न सबै गैर-आवश्यक प्रणालीहरू बन्द गर्छ।
अक्टोबर १६ मा भोयजर १ लाई निर्देशनहरू पठाएपछि टोलीले अन्तरिक्ष यानबाट केही दिनभित्र डाटा प्राप्त हुने अपेक्षा गरेको थियो। सामान्यतया एउटा आदेशलाई अन्तरतारकीय अन्तरिक्षमा १५ अर्ब माइल (२४ अर्ब किलोमिटर) भन्दा बढी यात्रा गर्न करिब २३ घण्टा लाग्छ र फेरि पृथ्वीमा उडान टोलीले संकेत फिर्ता प्राप्त गर्न अर्को २३ घण्टा लाग्छ।
तर अक्टोबर १८ मा टोलीले डीएसएन एन्टेनाहरूले सुनेको एक्स-ब्यान्ड फ्रिक्वेन्सीमा भोयजर १ को संकेत पत्ता लगाउन सकेन। यसका कारण ऊर्जा कम प्रयोग गर्न, अन्तरिक्ष यानको गल्ती संरक्षण प्रणालीले यसको रेडियो ट्रान्समिटरले डाटा फिर्ता पठाउने दर घटाएको थियो।
टोलीले त्यस दिनपछि एउटा संकेत पत्ता लगाउन सफल भयो – तर त्यसपछि अक्टोबर १९ मा यसको एक्स-ब्यान्ड ट्रान्समिटर बन्द भएपछि भोयजर १ सँगको सम्पर्क पूर्ण रूपमा रोकिएको स्पेस डटकममा उल्लेख छ।
अन्तरिक्ष यानको गल्ती संरक्षण प्रणाली दुई पटक थप ट्रिगर भयो जसले अन्ततः १९८१ देखि प्रयोगमा नआएको एस-ब्यान्ड रेडियो ट्रान्समिटरमा स्विच गरायो भन्ने विश्वास गरिन्छ। अन्तरिक्ष यान अहिले ४३ वर्ष पहिलेको तुलनामा धेरै टाढा अन्तरतारकीय अन्तरिक्षमा रहेको हुँदा र यसले कम ऊर्जा प्रयोग गर्दै धेरै कमजोर संकेत प्रसारण गर्ने भएकाले उडान टोलीलाई एस-ब्यान्ड फ्रिक्वेन्सीमा संकेत पत्ता लगाउन सकिने निश्चित थिएन।
यद्यपि टोलीले एक्स-ब्यान्ड ट्रान्समिटरलाई अर्को संकेत पठाएर गल्ती संरक्षण प्रणाली फेरि ट्रिगर गर्ने जोखिम लिन चाहेन। त्यसैले यसको सट्टा अक्टोबर २२ मा एस-ब्यान्ड ट्रान्समिटरमा आदेश पठाइयो। दुई दिनपछि अक्टोबर २४ मा टोली अन्ततः भोयजर १ सँग पुनः सम्पर्क गर्न सफल भयो।
अब टोलीले सुरुमा अन्तरिक्ष यानको गल्ती संरक्षण प्रणालीलाई केले ट्रिगर गर्यो भन्ने कुरा अनुसन्धान गर्नेछ किनभने भोयजर १ सँग हीटर सञ्चालन गर्न पर्याप्त शक्ति हुनुपर्थ्यो। तथापि यो अन्तर्निहित समस्याको पहिचान गर्न अपरेटरहरूलाई केही हप्ता लाग्न सक्ने नासाको वक्तव्यमा लेखिएको छ।
सन् १९७७ मा प्रक्षेपण गरिएको भोयजर ले सन् २०१२ मा अन्तरतारकीय अन्तरिक्षमा प्रवेश गर्दै हाम्रो सौर्यमण्डलको सीमा पार गर्ने पहिलो अन्तरिक्ष यान बनेको थियो।
गहिरो अन्तरिक्षमा यसको समयले यसको उपकरणहरूमा असर परेको छ र बढ्दो संख्यामा प्राविधिक समस्याहरू निम्त्याएको छ। यसै वर्षको सुरुमा, टोलीले एउटा अलग सञ्चार समस्यालाई समाधान गर्नुपरेको थियो, जसले अन्तरिक्ष यानलाई अर्थहीन सन्देशहरू पठाउन बाध्य बनाइरहेको थियो।
अन्तरिक्ष यानको उन्नत उमेर र पृथ्वीबाट टाढा भएको दूरीले यसको मर्मतसम्भारलाई चुनौतीपूर्ण बनाइरहे पनि भोयजर १ ले सौर्यमण्डल बाहिरबाट महत्वपूर्ण डाटा पठाउन जारी राखेको समाचारमा जनाइएको छ।
प्रकाशित: १८ कार्तिक २०८१, आईतवार
