मंगल ग्रहको विशाल उपत्यकामा एक मिटर तल पानीको भण्डार

काठमाडौं ।

मंगल ग्रहमा ठूलो मात्रामा पानी भेटिएको छ । युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी (इएसए) ले यो जानकारी दिएको छ। नयाँ अध्ययनका अनुसार मंगल ग्रहको भ्यालेस मरिनेरिस उपत्यकाको सतह मुनि नदेखिनेगरी रहेको पानी भेटिएको हो।

युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी र ईएक्सओमार्स ट्रेस ग्यास अर्बिटरले सो उपत्यकामा ठूलो मात्रामा पानी फेला पारेका छन्। अब टिजीओको एफआरईएनडी (FREND (फाइन रिजोलूशन एपिथर्मल न्यूट्रन डिटेक्टर) ले मंगल ग्रहको माथिल्लो माटोमा हाइड्रोजन कंसन्‍ट्रेशनको अनुगमन गरेर यी खोजहरूको अनुसन्धान गरिरहेको छ। हाइड्रोजन पानी एकाग्रताको मुख्य सूचक हो।

ईएसएले अध्ययनका प्रमुख लेखक इगोर मिट्रोफानोभलाई उद्धृत गर्दै भनेको छ, “टिजीओमार्फत हामी मंगल ग्रहको यो धुलौटे तह मुनि एक मिटरसम्म सतह मुनि के भइरहेको छ भनी हेर्न  हेर्न सक्छौं।

एफआरईएनडीको अवलोकनको आधारमा, अन्वेषकहरूले उपत्यकामा हाइड्रोजनको ठूलो मात्रा पानीको अणुहरूमा बाँधिएको विश्वास गर्छन्।

अध्ययनका सह-लेखक एलेक्सी मालाखोभले यो सबै पत्ता लगाउन एफआरईएनडीको न्यूट्रोन टेलिस्कोप प्रयोग गरिएको बताए। “ग्यालेक्टिक ब्रह्माण्ड किरणहरूको रूपमा अत्यधिक ऊर्जा भएका कणहरू मंगल ग्रहको सम्पर्कमा आउँदा न्युट्रोनहरू उत्पादन हुन्छन्। सुक्खा माटोले भिजेको माटोभन्दा धेरै न्यूट्रोन उत्सर्जन गर्छ। यसले अनुसन्धानकर्ताहरूलाई माटोमा धेरै पानी छ भनेर भविष्यवाणी गर्न सम्भव बनाउँछ,” उनले भने।

अनुसन्धानकर्ताहरूले निष्कर्षमा आउनु अघि मे २०१८ देखि फेब्रुअरी २०२१ सम्म एफआरईएनडीको अवलोकनहरू अध्ययन गरेका थिट्ठ। उनका अनुसार मंगल ग्रहको भ्यालेस मरिनेरिस उपत्यकामा पानीको उपस्थितिलाई पृथ्वीको पर्माफ्रोस्ट क्षेत्रसँग तुलना गर्न सकिन्छ जहाँ सुख्खा माटोमुनि बरफ स्थायी रूपमा रहन्छ।

मंगल ग्रहको तल्लो अक्षांशहरूमा पानीको बरफ असामान्य छ। यो किनभने त्यहाँको तापक्रम यति धेरै हुन्छ कि पानीका अणुहरू वाष्पीकरण हुन्छन्।

सह-लेखक हाकान स्वेडहेमले यो खोज पहिलो चरण भएको र निश्चित हुन थप अवलोकन आवश्यक भएको बताए। भ्यालेस मरिनेरिसमा पानी जलाशय खोज निकै महत्त्वपूर्ण छ, किनकी भविष्यमा धेरै मिशनहरू यससँग सम्बन्धित हुनेछन्।

भ्यालेस मरिनेरिसलाई पृथ्वीको ग्रान्ड क्यानियोनसँग तुलना गरिएको छ, जुन दस गुणा सानो छ। मंगल ग्रहको उपत्यका हाम्रो सौर्यमण्डलको सबैभन्दा ठूलो उपत्यका हो।