एनसेलको लगानीकर्ता टेलियासोनेरा बाहिरिँदै, अन्य मुलुकको लगानी अनुसन्धानले समस्यामा

काठमाडौं ।

अनुज राज ढुंगेल । काठमाडौं, ३१ भदौ ।

मोबाइल सेवा प्रदायक कम्पनी एनसेलको मुख्य लगानीकर्ता कम्पनी टेलिया सोनेरा एबी (TeliaSonera AB) नेपालबाट बाहिरिने भएको छ । टेलिया सोनेराले आज एक घोषणा गर्दै यूरोसीया क्षेत्रबाट बाहिरिने बताएको हो । कम्पनीले अब आफ्नो ध्यान यूरोप तथा स्विडेनमा बजार बिस्तारमा केन्द्रित गर्ने भएको उल्लेख गरेको छ । कम्पनीले नेपालमा सन् २००४ देखि पहिलो निजी क्षेत्रको मोबाइल सेवा प्रदायक कम्पनीको रुपमा सेवा संचालन गर्दै आएको छ ।

टेलियासोनेराको आज बसेको बोर्ड बैठकले नेपाललगायतका यूरोसीया क्षेत्रका मुलुकहरुबाट आफ्नो लगानी फिर्ता गर्ने भएको हो । स्क्यानडिनाभिएन टेलिकम अपरेटर टेलियासोनेराले यूरोसीया क्षेत्रबाट आफ्नो उपस्थिती घटाउँदै अन्त्यमा पूरै बाहिरिने उल्लेख गरेको छ ।

टेलियासोनेराले यूरोसीयामा सन् २०१३ देखि अहिलेसम्म कर्पोरेट शुसासन र स्थाईत्वमा निकै सुधार गरेको बताएको छ । कम्पनीको विज्ञप्तिमा, ‘यूरोसीया क्षेत्रमा नाफायोग्य र स्थाईत्वसाथ व्यवसाय गर्न संभव भएको हाम्रो विश्वास छ, तर बजारमा सहि बाटोबाट प्रवेश गर्नु महत्वपूर्ण रहेको छ,’ भन्ने उल्लेख छ ।

कम्पनीले नेपाललगायतका यूरोसीयाका विभिन्न मुलुकहरुमा मोबाइल सेवाको लाईसेन्स लिने क्रममा भ्रष्टाचार गरेको र गैरकानुनी बाटोबाट लाईसेन्स लिएको आरोप लाग्दै आएको छ । सन् २०१२/२०१३ मा गरेको कम्पनीको आफ्नै आन्तरिक छानबिनका क्रममा पनि अनेकौं चोरबाटो प्रयोग गरेको पत्ता लागेको थियो जसले कम्पनीको व्यवस्थापनमा पूरा परिवर्तन गर्न आवश्यक ठानेको थियो । लाईसेन्स लिन चोर बाटो प्रयोग गरेको भ्रष्टाचार गरेको आरोपमा विभिन्न देशहरुमा अझैपनि छानबिन भईरहेको छ भने उज्बेकिस्तानमा यसको लाईसेन्सको बारेमा अझै अनुसन्धान भईरहेको छ । नेपालमा पनि एनसेल ब्राण्ड हुनुभन्दा पहिलो यसअघिको मेरो मोबाइलका लगानीकर्ताहरुबाट शेयर खरिदको विषयमा पनि विवादमा फसेको थियो ।

टेलियासोनेराका अध्यक्ष तथा प्रमुख कार्यकारी अधिकृत जोहान डेनेलिण्डले भने, ‘यूरोसीयाका अपरेटरहरुलाई दुईवर्षको कठिन कामका लागि हार्दिक धन्यवाद छ, कर्पोरेट गर्भनान्स र स्थाईत्वको दृष्टिकोणबाट मात्र नभई, हामी अब राम्रो र अझ बढि व्यवस्थित कम्पनीहरु भएका छौं, जुन आगामी दिनमा अरुले सफलतापूर्वक विकास गर्ने हाम्रो विश्वास छ,’ । उज्बेकिस्तानमा सन् २००७ मा मोबाइल लाईसेन्स लिँदा विभिन्न भ्रष्टाचार काण्डमा परेपछि कम्पनीको साख पुन उठाउन डेनेलिण्डलाई दुई वर्ष पहिले नियुक्त गरिएको थियो । त्यसबेला कम्पनीले अघिल्लो प्रमुख तथा बोर्डका अधिकांश सदस्यहरुलाई हटाएको थियो ।

उता ईयू प्रतिस्पर्धा अख्तियारीबाट नर्वेको टेलिनोरसँग मर्जको प्रस्तावलाई फिर्ता लिन दबाब दिएको थियो, जसले गर्दा टेलिया अहिले यूरोपमा निकै कठिन अवस्थामा संचालन भईरहेको छ ।

यसका साथै कम्पनीले आफ्नो रणनीति परिवर्तन गर्दै यूरोप र स्विडेनमा ध्यान केन्द्रित गर्ने रणनीति सार्वजनिक गरेको छ । कम्पनीले टेलिकम्यूनिकेसन बजारमा द्रूत परिवर्तन भईरहेको भन्दै व्यवस्थापन र बोर्डले आफ्ना समय र स्रोतहरु यूरोप र स्विडेनमा कार्यसंचालन विकास गर्न लगाउने निर्णय गरेको हो । यसका साथै कम्पनीले विशेषरुपमा कनेक्टिभीटी तथा कन्भर्सजेन्स जस्ता ठोस क्षेत्रमा ध्यान केन्द्रित गर्नेछ ।

कम्पनीले यूरोसीया क्षेत्रबाट आफ्नो उपस्थिती घटाउने प्रकृया शुरु भईसकेको र यो कति समय लाग्ने संभावना बारे अनुमान गर्न नसकिने उल्लेख गरेको छ ।

कम्पनीले हाल नेपाल, काजाकस्तान, उज्बेकिस्तान, अजरबैजान, जर्जिया, मोल्दोभा र ताजीकिस्तानमा आफ्नो सेवा प्रदान गर्दै आईरहेको छ । यी मुलुकहरुले टेलियासोनेराको सन् २०१५ को पहिलो अर्ध वार्षिक बिक्रीको कुल पाँचौं हिस्सा ओगटेको बताईएको छ ।

टेलिया सोनेरामा स्विडेन सरकारको ३७ प्रतिशत शेयर हिस्सा रहेको छ, जुन स्विडेनको सबैभन्दा ठूलो टेलिकम अपरेटर हो । यो कम्पनीको उजबेकिस्तानमा रहेको सेवाको बारेमा अमेरिकी अख्तियारी तथा स्विडिस अधिकारीहरुले छानबिन गरिरहेका छन् । उज्बेकिस्तानमा भईरहेको अनुसन्धानमा करिब ३ सय २० मिलियन अमेरिकी डलरको भ्रष्टाचार गरेको स्विडिस टेलिभिजनमा सन् २००२ मा उल्लेख गरेको थियो ।

कम्पनीले अझैपनि उज्बेकिस्तान र अजरबैजानमा भएका स्थानिय सहकार्य कम्पनीहरुको मालिकहरुको बारेमा थाहा पाएको छैन् । उज्बेकिस्तान र नेपालमा करिब ५ बिलियन स्विडिस क्रोनर अर्थाक ६ सय ७ मिलियन डलर बराबरको रकम जम्मा गरेको छ, जुन गृह देश स्विडेन ल्याउन नसक्ने रोयटर्सले उल्लेख गरेको छ । एजेन्सीहरुको सहयोगमा